२५ वर्षांपूर्वीच आपल्यावेळचं गणित फारच वेगळ होत . १ ते १० अंक , २-३ कविता आणि ' बबन कमळ बघ ' हे शिशुवाचनातील पाहिलं पुस्तक न अडखळता वाचता आलं की आपल्या आई बाबांसाठी हा आपण बालवाडीत मेरीट मध्ये आल्याचा आनंद असायचा. पण आता अस नाही हो …
वर्ष पुढे सरकत गेली तसे दिवस बदलले . आता १० अंकांवर आणि २ कवितांवर काही भागत नाही . माझा मुलगा जेमतेम ३ वर्षांचा आहे . त्यावरून सांगते . तो आणि त्याच्या वयाची इतर मुले सर्वांनाच यापेक्षाही पुष्कळ काही येत हो . Nursery rhymes च अख्ख पुस्तक तोंडपाठ, प्राणी , पक्षी , अवयव , फळ , फुलं इ . यांची नावं हे अगदी ओघाने आलंच . एखाद दुसरी स्टोरी ही सांगतात हे चिमुरडे आणि ते ही अगदी हावभावसहित. वर्तमानपत्र समोर आलं की लहान लहान शब्द वाचायचा प्रयत्न करतात . चार-चौघात गेलं की ओळख असो व नसो , संभाषण सुरु करतात . 'भाषा' हा अडसर कधीही त्यांना जाणवत नाही .
माझ्या मुलाला इथे जर्मन kindergarten मध्ये सोडताना मला हीच एक भीती होती . इतरांशी हा कसा संवाद साधणार ? पण जेमतेम ३ आठवड्यात ही माझी भिती त्याने पळवून लावली . आता घरी येउन आई बाबांना शिकवतो नवीन भाषा बोलायला . ह्याचं सगळ श्रेय त्याच्या शाळेला . जर्मन भाषा येत नाही माहित असूनही एकही इंग्रजी शब्द न बोलत शिकवण महादिव्य म्हणावं लागेल . वयाच्या तिसऱ्या वर्षी इंग्रजी म्हणजे काय हे ही माहित नसावं कदाचित मला . पण ह्याला बोलताना ऐकल की वाटत ऐकत रहावं :)
त्याची ही शाळा म्हणजे माझ्यासाठी एक वेगळाच अनुभव आहे . भारतातील शाळांपेक्षा इथली शिक्षण पद्धती फारच वेगळी आहे . कुणालाही कमी लेखायचा इथे उद्देश नाही . पण दोन्ही गोष्टी फार जवळून पाहील्या की तुलना ओघाने आलीच .
लिहिण्या वाचण्यासारख्या मुलांना जाचक वाटणाऱ्या गोष्टींचा इथे kindergarten शी काहीही संबंध नाही . जे काही लिहायला सुरु करायचं ते इयत्ता पहिलीपासून . kindergarten म्हणजे आपल्या रोजच्या जगण्यातल्या गोष्टी आई बाबा घरी नसताना / कुणाच्याही मदतीशिवाय करायला शिकवणारी एक सुंदर जागा . आणि ह्याची सुरवात शाळेच्या गेट पासूनच .
गेट स्वतः उघडणे , आपली सायकल आपण लावणे , फक्त आपल्याच ग्रुपची बेल वाजवणे . शाळेत पाऊल टाकल्यावर आपल्या कपाटातील शाळेत घालायचे शूज स्वतः बदलणे ( मला इयत्ता दुसरी पर्यंत माझ्या बुटाची नाडी बांधता आली नाही ) . जाकेट , टोपी जगाच्या जागी . आपली प्लेट घेऊन खायला dining table वरच आणि खाऊन झाल्यावर खुर्ची परत होती तशी , आपली जागा होती तशी स्वच्छ करून ठेवणे , सगळ अगदी व्यवस्थित . कुणीही सांगायला नसतानाही . म्हणजे शिस्त आणि नीटनेटकेपणा लहानपणापासून अंगात आपोआप भिनतो .
जबाबदारी घेत यावी यासाठी इथे प्रत्येक मोठ्या मुलाला एक लहान मुलगा जोडून दिलेला असतो . त्या लहान मित्राचं अगदी सगळ ही मोठी पाहतात . गरज पडल्यास कपडे बदलतात , खायला खेळायला शिकवतात , लहानांचा खेळण्याचा पसारा आवरतात. त्यांना हाताला धरून जिन्यावरून उतरवतात . आणि हे सगळ अगदी हौसेने . प्रत्येक वर्गाबाहेर या अशा जोड्यांचे फोटो लावलेले पाहिलेत मी .
अभ्यासाव्यतिरिक्त बऱ्याच गोष्टी असतात इथे . वर्गातील मुलांसाठी लागणारा आठवडी बाजार ट्राफिकचे सगळे नियम पळून दुकानातून घेऊन येतात ही मुलं . त्याचा हिशेब लावताना अंकगणित आपोआप शिकतात . स्वयंपाक घरासाठी मुली - मुल हा भेद इथे नाही . kindergarten च्या kitchen मध्ये या चिमुकल्यांना पदार्थ बनवायलाही शिकवतात . आठवड्यातून एकदा शाळेबाहेर शहरातील एखाद्या ठिकाणी खरेदी म्हणजे व्यवहारज्ञान. शाळेतील छोट्या छोट्या इवेन्ट्सची जबाबदारी म्हणजे व्यवस्थापन , स्वच्छता करणाऱ्या मुलांचा ग्रुप वेगळा , हिशेब ठेवणारे वेगळे , हजर - गैरहजर याची नोंद ठेवणार कुणीतरी एखादा . बाथरूमची स्वच्छता , फ्लश होइतोवर थांबणे , आपला इतरांना त्रास होणार नाही याची खबरदारी . आणि सगळ घड्याळाच्या काट्यावर . वेळ कुणीही मोडत नाही इथे . आणि हे सगळ वयाच्या तिसऱ्या वर्षापासून .
यांचे शाळेचे ड्रेस तर कित्ती रे बाबा ……. आमचा एकाच असायचा , गणवेश . त्यावर सगळ व्हायचं खेळ , अभ्यास ( इतर काही नसायचच म्हणा ) यांचा रोज बागेत जातानाचा ड्रेस वेगळा , बर्फातला वेगळा , रंगरंगोटी शिकतानाच वेगळा , चप्पलचही असच. प्रत्येक ग्रुपच चपलांच कपाट वेगळ . वर्गातून बाहेर येतात रांगेत जो पहिला असेल त्याने ते कपाट आणायचं आणि सर्वांचे चप्पल बदलून झाले की जो रांगेत शेवट असेल त्याने नेवून जागी ठेवायचं. कुठेही गडबड नाही गोंधळ नाही . इथे कुणीही रांग मोडताना पाहील नाही मी . आई समोर दिसली तरीही माझा मुलगा रांग मोडून धावत येत नाही :) छान वाटत तो सगळ स्वतः हून करताना पाहताना .
यांची शिक्षिका स्वतः गिटार वाजवून कविता म्हणायला शिकवते . मुलानाही म्हणायला उत्साह येतो . जो कोणी उत्तम म्हणेल त्याला आपली गिटार वाजवायलाही देते :) माती चिखल खेळायला देतात , बर्फात खेळायला देतात , धान्यात खेळायला देतात , रंगात खेळवतात , अंघोळ करायाल देतात पण तरीही शाळेतून परत येताना मुलं स्वच्छ आणि सुंदर असतात .
घरी आल्यावर माझा चिमुकला गणपती बाप्पासमोर डोक टेकून काय मागतो माहित आहे ???
" चांगली बुद्धी आणि भरपूर गोड गोड मित्र "
म्हणतात ना आपलं घर शेवटी आपलं असत . मला हसायला येत . जर्मनीतील मित्र मिळायला भारतातल्या देव्हाऱ्यातल्या बाप्पा समोरच वाकावं लागत.
